شاید بسیاری از افراد ندانند که چطور و چگونه باید دعا کرده و خواسته خود را از خداوند متعال طلب کنند. امام علی‌بن موسی الرضا(ع) این موضوع را با دعاهای نورانی خود به ما می‌آموزد.

مرحوم شیخ بهایی در کتاب «الوجیزه» در تعریف حدیث می‌نویسد:

اَلحَدیثُ قَولُ المَعصومِ اَو ما یَحکی قَولَهَ اَو فِعلَهُ اَو تَقریرَه؛ حدیث همان سخن معصوم است و هر آنچه که حکایت از گفتار، اعمال و تقریر او داشته باشد.

برای انسان‌هایی که چند قرن بعد از معصومین حضور دارند، دیگر شنیدن از خود معصوم امکان‌پذیر نیست، پس آنچه در این میان مهم است، راه‌های رسیدن این سخنان، از طریق کسانی است که آن کلام را برای ما حکایت می‌کنند. این حکایت، گاه حکایت سخن حضرات معصومین است، گاه حکایت یکی از اعمال و کارهایی است که آن‌ها انجام داده‌اند و گاه حکایت تأییدی است که بر عمل یکی از مسلمانان دارند که در اصطلاح به آن «تقریر» می‌گویند. در هر صورت، وجه مشترک تمام احادیث، راهگشا بودن آن‌هاست که می‌تواند برای قرن‌های متمادی برای مؤمنان راهنما باشد.

به همین مناسبت و در مطالبی سلسله‌وار، دعاهای وارده از امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) به عنوان نمونه‌ای از احادیث راهگشا و پندآموز بیان می‌شود.

«لک الحمد ان اطعتک، ولا حجة لی ان عصیتک، ولا صنع لی و لا لغیری فی احسانک، ولا عذر لی ان اسأت. ما اصابنی من حسنة فمنک، یا کریم، اغفر لمن فی مشارق الارض و مغاربها،‌من المؤمنین و المؤمنات.»

امام رضا(ع) در مناجات با خداوند متعال در حال سجده چنین می‌گفتند: حمد و ستایش برای توست اگر تو را اطاعت کنم، و هیچ دلیل ندارم اگر تو را نافرمانی کنم، و در نیکی و احسانت هیچ کاری (و دخالتی) از طرف من یا غیر من انجام نشده است، و هیچ عذری ندارم اگر بدی کنم. هر حسنه و خوبی که به من می‌رسد از توست [1]، ای کریم (و بزرگوار) بیامرز هر مرد و زن با ایمانی را که در نواحی مشرق و مغرب‌زمین است.

پی‌نوشت: 1. عبارت «ما اصابنی من حسنة فمنک» اشاره دارد به آیه 79 سوره نساء: «ما أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ»

قال علی علیه السلام :

تَغَرَّبْ عَنِ الأَوْطانِ فى طَـلَبِ الْعُلا وَسافِرْ فَفِى الأَسْفارِ خَمْسُ فَوائِدَ تَفَرُّجُ هَمٍّ وَاكْتِسابُ مَعيشَةٍ وَعِلْمٌ وَآدابٌ وصُحْبَةُ ماجِدٍ.

براى كسب بلند مرتبگى از وطن خود دور شو و سفر كن كه در مسافرت پنج فايده است:

برطرف شدن اندوه، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى، و هم‏نشينى با بزرگواران.

«مستدرك الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵»

در تحويل سال كه بهار است به خدا عرض مي‌كنيم اي خدايي كه دل‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه چشم‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه شب و روز را مديريت مي‌كني اي خدايي كه سال را به سال ديگر تبديل مي‌كني حال ما را به بهترين وجه تبديل كن تا گرفتار تقليب قلوب نشويم، گرفتار تقليب ابصار نشويم بلكه از احسن الأحوال بهره بگيريم.

به گزارش فردا، آیت الله العظمی جوادی آملی در آخرین جلسه درس اخلاق سال 91 که در محل بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء و با حضور خیل علاقمندان به معارف الهی برگزار شد به شرح دعای تحویل سال و توضیح تناسب این دعا با عید نوروز و تحویل سال پرداخت. مشروح بیانات این فقیه عالی قدر و حکیم متاله از نظرتان می گذرد.

***

در روايات ما آمده است كه وقتي بهار را ديديد به ياد معاد باشيد.چون در قرآن كريم يكي از نمونه‌هاي معاد را جريان بهار ذكر مي‌كند. در بهار خداي سبحان دو كار انجام مي‌دهد يكي اينكه خوابيده‌ها را بيدار مي‌كند و يكي اينكه مرده‌ها را زنده مي‌كند.اين درخت‌ها در زمستان خواب‌اند ولي بهار كه شد بيدار مي‌شوند،وقتي بيدار شدند اين درخت مواد مرده را به عنوان غذا جذب مي‌كند و به صورت خوشه و شاخه و برگ و ميوه در مي‌آورد، اين مرده‌ها را زنده مي‌كند.

کثرت اسماء حسنای خداوند

خداوند داراي اسماي حسناي فراوان است گرچه ذات احدي در همه موارد به عنوان يك حقيقتِ يكتا و يگانه و بسيط فعال است لكن اسماي الهي جزء مدبّرات عالم‌اند، اسماي خدا الفاظ نيستند، اسماي خدا مفاهيم نيستند، اسماي خدا آن حقايق خارجي‌اند كه اين مفاهيم از آن حقايق حكايت مي‌كند و انسان‌هاي كامل يا فرشته‌ها مظهر آن اسامي هستند.

کاربرد اسماء الهی

هر اسمي كاربردي دارد در دنيا و در آخرت ما براي درمان بيماري يك بيمار خدا را به اسم «مُميت» و «قهّار» و امثال ذلك نمي‌خوانيم خدا را به اسم محيي و شافي مي‌خوانيم با اينكه محيي همان مميت است شافي همان مميت است. اما وقتي خواستيم از ذات اقدس الهي خواسته‌اي داشته باشيم مناسب با آن اسم كه هر اسم, كليدي است براي حقيقتي ﴿ وَعِندَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ ﴾ ناظر به اين مي‌تواند باشد خدا را با آن اسم مخصوص مي‌خوانيم و از خدا به بركت آن اسم, رفع نيازهايمان را طلب مي‌كنيم كه مفاتيح و كليدهاي غيب نزد ذات اقدس الهي است پس هر اسمي خصوصيتي دارد كاربردي دارد.

شرح دعای تحویل سال و تناسب این دعا با عید نوروز

جريان «مقلّب القلوب و الأبصار» در قرآن دو جا ذكر شده و هر دو جا مربوط به مسئله معاد و قيامت است يكي اينكه فرمود افرد كافري كه دلهايشان را تطهير نكردند آلوده است ما در قيامت دلهاي اينها را زير و رو مي‌كنيم ﴿ وَنُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَأَبْصَارَهُمْ كَمَا لَمْ يُؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ ﴾.
در آيه نور سوره مباركه نور كه از رجال الهي سخن به ميان مي‌آيد مي‌فرمايد رجال الهي كساني‌اند كه ﴿ لاَّ تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلاَ بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ ﴾ اينها كساني‌اند كه ﴿ يَخَافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ ﴾ اينها از روزي مي‌ترسند كه دل‌ها زير و رو مي‌شود چشم‌ها برگردانده مي‌شود و زير و رو مي‌شود كه اين هم باز مربوط به مسئله قيامت است.

بهار انسان را به ياد قيامت مي‌اندازد

نتيجه بحث اينكه بهار انسان را به ياد قيامت مي‌اندازد و در قيامت اين كارها جزء خطرناك‌ترين كارهايي است كه دامنگير تبهكاران مي‌شود و آن تقليب قلوب و تقليب ابصار است در تحويل سال كه بهار است به خدا عرض مي‌كنيم اي خدايي كه دل‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه چشم‌ها را زير و رو مي‌كني اي خدايي كه شب و روز را مديريت مي‌كني اي خدايي كه سال را به سال ديگر, حال را به حال ديگر تبديل مي‌كني حال ما را به بهترين وجه تبديل كن تا ما گرفتار تقليب قلوب نشويم گرفتار تقليب ابصار نشويم بلكه از احسن الأحوال بهره بگيريم اين عصاره دعاست بر اساس تناسبي كه بين بهار هست (يك) و معاد است (دو) و حوادث تلخ معاد است (سه) اينها كاملاً يادآور جريان معاد است. پس اگر در روايات دارد وقتي بهار آمد به ياد معاد باشيد يكي از راه‌هاي تذكره معاد همين است كه ما از تقليب قلوب نجات پيدا كنيم از تقليب ابصار نجات پيدا كنيم.

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۲فرمودند:

تبریک عرض میکنم به همه‌ی هم‌میهنان عزیزمان در سراسر کشور، و به همه‌ی ایرانیان در هر نقطه‌ای از جهان که هستند، و به همه‌ی ملتهائی که نوروز را گرامی میدارند؛ مخصوصاً به ایثارگران عزیزمان، خانواده‌های شهدا، جانبازان و خانواده‌هایشان، و همه‌ی کسانی که در راه خدمت به نظام اسلامی و به کشور عزیزمان مشغول فعالیتند.

امیدواریم خداوند متعال این روز را و این آغاز سال را برای ملت ما، برای همه‌ی مسلمانان عالم، مایه‌ی شادی و بهروزی و نشاط قرار دهد و ما را به انجام وظائفمان موفق و مؤید بدارد. به هم‌میهنان عزیزمان عرض میکنم توجه داشته باشند که ایام فاطمیه در اواسط روزهای عید است و تکریم و احترام این ایام برای همه‌ی ما لازم است.

ایشان با اشاره به حرکت رو به جلوی ملت ایران در سال گذشته بویژه در مواجهه ی اقتصادی و سیاسی با جهان استکبار، چشم انداز سال ۹۲ را امیدوارانه و همراه با پیشرفت و تحرک و ورزیدگی و حضور جهادی ملت ایران در عرصه های سیاسی و اقتصادی دانستند و تاکید کردند: با این نگاه، سال ۹۲ را “سال حماسه ی سیاسی و حماسه ی اقتصادی” نامگذاری می کنیم.