آیا جهیزیه خمس دارد؟
یکی از مسائل مورد بحث در باب خمس مسئله تعلق خمس به جهیزیه است که نظر مراجع بزرگوار تقلید را دراین باب ذکر می کنیم.
سوال: آیا به جهیزیه یا پولی که برای آن کنار می گذ ارند، خمس تعلّق می گیرد؟
امام خمینی(ره):
جهیزیه: اگر انسان نتواند یک جا جهیزیه دختر را تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند به طوری که تهیه نکردن آن عیب است؛ چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد. ولی اگر پول کنار بگذارد خمس دارد.
(تحریر الوسیله، 1408 هـ ق، ج1، ص 359 و 360، م 177 )
(توضیح المسائل، 1385، ص 253، م 1777)
(استفتائات، 1380، ج1، ص 353، س 28)
آیة الله بهجت(ره):
جهیزیه: تهیه جهیزیه در سال هایی که دختر در معرض شوهر نمودن است، خمس ندارد.
پول آن: اگر پولی را برای تهیه جهیزیه پس انداز نماید در صورتی که با آن پول در یک مرتبه نمی شود تمام آن را خرید و در مدت کمی مثلاً دو یا سه سال می تواند آن چیز را بخرد و عرفاً می گویند محتاج به آن چیز است، خمس ندارد.
(استفتائات، 1386، ج 3، ص 35 و 36، س 3498 و 3499)
(توضیح المسائل، 1381، ص 272، م 1391)
آیة الله تبریزی(ره):
جهیزیه: اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند. چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شأنش هم زیاد نباشد، بنابر احتیاط لازم خمس آن را بدهد و اگر از شأنش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد و آنچه را قبل از سال بلوغ دختر به او تملیک کرده اند تخمیس آن بر دختر حتی بعد از بلوغ واجب نیست.
پول آن: چنانچه پول جهیزیه نگهداری شود و از آن سال بگذرد، خمس آن باید داده شود.
(توضیح المسائل، 1383، ص 263، م 1786)
(استفتائات، 1385، ج2، ص 153،س 714)
(استفتائات، 1385، ج2، ص 177، م 821)
آیة الله خامنه ای(دام ظلّه):
جهیزیه: اگر به علت عدم توانایی از تهیه یکباره آن هنگام نیاز، ناگزیر از تهیه تدریجی و نگهداری آن برای زمان احتیاج باشید و مقدار آن هم به اندازه شان عرفی شما باشد، که در این صورت جز موونه محسوب می شود و خمس ندارد.
پول آن: اگر پول جهیزیه را کنار می گذارند باید سر سال، خمس آن پرداخت شود، مگر آن که بخواهند در آینده نزدیک صرف خرید لوازم ضروری ازدواج نمایند و با پرداخت خمس آن نتوانند باقیمانده لوازم مورد حاجت را تهیه کنند.
(اجویة الاستفتائات، 1387، ص 191، با استفاده از س 918 و ص 189 با استفاده از س 906)
آیة الله خوئی(ره):
جهیزیه: اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند چنانچه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه ای بخرد و از شأنش زیاد نباشد، خمس آن را لازم نیست بدهد و اگر از شانش زیاد باشد یا از منافع آن سال در سال بعد جهیزیه تهیه نماید، باید خمس آن را بدهد.
پول آن: اگر پول را کنار بگذارد و از آن سال بگذرد خمس دارد.
(توضیح المسائل، 1371، ص 299، م 1786)
(استفتائات، 1381، ص 123 و 124، س 399)
(استفتائات، 1381، ص 123 و 124، با استفاده از س 399)
آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
جهیزیه: اگر متعارف چنین باشد که انسان جهیزیه دخترش را در سال های متعدد، تدریجاً تهیه کند و تهیه نکردن جهیزیه منافی شانش باشد هر چند از جهت این که نتواند در وقتش تهیه کند، اگر در بین سال از منافع آن سال مقداری جهیزیه بخرد که از شأنس زیاد نباشد و عرفاً تهیه آن مقدار در یک سال جزء مصارف سالیانه متعارف او شمرده شود، خمس آن را لازم نیست بدهد.
(توضیح المسائل، 1425 هـ ق، ص 1747 ، م 1747)
(استفتائات موجود در واحد پاسخ به سوالات جامعة الزهراء قم)
آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
کسی که برای تأمین مخارج زندگی در سال های آینده همچون جهیزیه دختر یا خرید منزل، لازم است پولی یا جنسی را کنار بگذارد و بدون این کار نتواند در سال های آینده مخارج خود را تأمین کند؛ پول یا جنسی را که کنار می گذارد خمس ندارد.
(المسائل الشرعیه، 1428، هـ ق، ص 387، م 1785)
(توضیح المسائل، 1383، ج2، ص 11، م 1786)
آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
جهیزیه: اگر جهیزیه در وقتی تهیه شود که دختر در معرض ازدواج است و اتفاقاً چند سال بگذارد و شوهر نکرده باشد خمس ندارد ولی اگر مثلاً دختر در سن پنج سالگی باشد و تدریجاً برای او جهیزیه بخرند خمس دارد.
پول آن: اگر تهیه بعضی اقلام جهیزیه بدون کنار گذاشتن پول که قهراً سال هم بر آن می گذرد و برای شخص یک جا خریدن ممکن نباشد در این صورت به پولی که جهت تهیه آن کنار گذاشته خمس تعلّق نمی گیرد.
(جامع الاحکام، 1382، ج1، ص 207، س 748 و 750)
آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
جهیزیه: اگر انسان نتواند یک جا تهیه کند و مجبور باشد که هر سال مقداری از آن را تهیه نماید و یا در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه کنند و تهیه آن مورد حاجت باشد خمس ندارد.
پول آن: اگر برای تهیه جهیزیه مورد نیاز و در حد شأن راهی غیر از این نداشته باشید و در موقع نیاز نتوانید تهیه کنید، در این صورت خمس به آن تعلّق نمی گیرد.
(توضیح المسائل، 1384، ص 296، م 1829)
(جامع المسائل، 1379، ج 1، ص 187، م 743)
(جامع المسائل، 1379، ج 1، ص 188، س 746)
آیة الله گلپایگانی(ره):
جهیزیه: اگر موقعی که دختر در معرض ازدواج است اجناس به عنوان جهیزیه مورد حاجت او خریداری نمایند خمس به آن تعلّق نمی گیرد اگر چه سال بر آن بگذرد.
پول آن: اگر پول کنار بگذارند خمس به آن تعلّق می گیرد.
(مجمع المسائل، 1411هـ ق، ج1، ص 337، س 173 و با استفاده از س 171و 172)
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
جهیزیه: در مناطقی که اگر جهیزیه را قبلاً تهیه نکنند عیب است و یا این که تهیه آن جز به صورت تدریجی مشکل است، خمس ندارد. در غیر این صورت خمس دارد.
پول آن: اگر پول کنار بگذارند خمس به آن تعلّق می گیرد، اما اگر زیاد در زحمت باشد، خمس آن را به آن ها می بخشیم. (برای کسانی که از نظر موقعیت مالی، ضعیف هستند.)
(توضیح المسائل، 1386، ص 281، م 1500)
(استفتائات، 1383، ج 3، ص 112، س 334)
آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
جهیزیه: اگر در منطقه ای باشد که معمولاً جهیزیه دختر را به تدریج تهیه می کنند به این معنا هر سال مقداری از آن را تهیه می کنند چنانچه در بین سال از منافع آن، جهیزیه بخرد و از شأنش زیاد نباشد، لازم نیست خمس آن را بدهد.
پول آن: اگر نمی تواند وسائل جهیزیه را از درآمد بین سال خریداری نماید و به اندازه احتیاج و متعارف باشد، خمس ندارد.
(توضیح المسائل، 1386، ص 253، م 1773)
(هزار و یک مساله فقهی، 1383، ج1، ص 84، س 294)
آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
جهیزیه: اگر انسان در شهری باشد که معمولاً هر سال مقداری از جهیزیه دختر را تهیه می کنند در صورتی که آن شخص نتواند در غیر این صورت جهیزیه را تهیه کند و ندادن جهیزیه منافی شأن او باشد چنان چه در بین سال از منافع آن سال جهیزیه بخرد، خمس ندارد.
پول آن: اگر کنار گذاشتن جنس به دلیل عدم توانایی یا قدیمی شدن مدل آن، مقدور نیست، می تواند پول کنار بگذارد و خمس ندارد.
(توضیح المسائل، 1383، ص 522، و 523 م 1794)
منبع: جام نیوز
