خانواده در تفکر اسلامی جایگاهی بسیار رفیعی دارد، اگر موضوع خانواده در اسلام را با سایر اموری که مشابه این مقوله است، مقایسه کنیم برجستگی خاصی در مسئله خانواده ملاحظه می‌کنیم، اگرچه بعضی از آن موضوعات مهم و بعضی مهم‌تر هستند، اما گاهی اموری وجود دارند که واژه «اهم» نیز برای آن‌ها کفایت نمی‌کند و باید به دنبال ادبیات دیگری برای بیان عظمت آن‌ها بود از جمله این موضوعات، موضوع «خانواده» است.

محمدقاسم موسوی، کارشناس مرکز تخصصی نماز [1] درباره اهمیت و نقش خانواده در تربیت دینی چنین می‌نویسد:

*اهمیت خانواده

خانواده به چند دلیل دارای اهمیت است:

1) کل وجود آدمی از درون خانواده ریشه گرفته و در آن تکوین می‌یابد، به بیان دیگر، پیمانه‌های وجود آدمی در خانواده شکل می‌گیرد و همه تأثیرات بیرونی در محدوده این پیمانه تحقق پیدا می‌کند.

2) آغاز خلقت انسان با خانواده شروع شده است، آیا سر این قضیه این نیست که خانواده رکن عالم هستی است؟ آیا این امر به آن معنا نیست که خانواده، رکن عالم هستی است و به کل هستی جهت می‌دهد؟[2]

3) خانواده، منظومه‌ای متشکل از زن و مرد و فرزندان است و چهار گروه فکری را در خود جای می‌دهد کودک، نوجوان، جوان و بزرگسال که سلسله روابط عمیق روحی، عاطفی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی میان آنان جاری است و با هدف رفع نیاز و کسب آرامش در حیطه روابط بالا و تولید و تربیت نسل، به حیات خود ادامه می‌دهد.

4) خانواده مهم‌ترین جایگاه پرورش نیروی انسانی و محیطی مناسب برای رشد اعضای خود به شمار می‌رود و با رشد اعضای خانواده است که اجتماع رشد می‌کند.

5) خانواده آرامشگاه همسران و طبیعی‌ترین بستر رشد و شکوفایی و تعالی آدمی است.

پس خانواده کانونی است که در آن ارزش‌های اخلاقی، باورهای دینی و معیارهای اجتماعی از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد و زمینه رشد عاطفی و تربیت اخلاقی و اجتماعی اعضای خانواده را فراهم می‌کند.

*راه رسیدن به استحکام خانواده

یکی از راه‌های رسیدن به استحکام خانواده در تفکر اسلامی، داشتن اقتدار عاطفی و منطقی و برخورداری والدین از بصیرت و بینش اجتماعی است، آگاهی‌های مستمری که می‌تواند ضامن رشد مطلوب شخصیت اجتماعی کودکان و نوجوانان شود و در این صورت است که زمینه رشد اعتقادی و پایبند کردن آنان به ارزش های عبادی و انجام فریضه‌ها در چنین خانواده‌هایی به راحتی قابل طرح و اجراست[3]، در محیط خانواده‌ای که اعضای آن متعبد هستند، فضای آرام حاکم بوده و اعضای آن از اعتماد به نفس بالایی برخوردار هستند.

بر همین اساس در ابتدا جایگاه خانواده را در نظام هستی و سپس در اسلام از دیدگاه قرآن و روایات مورد بررسی قرار می‌دهیم و سپس توطئه‌ای که ابلیس و دشمنان اسلام برای رسیدن به اهداف شومشان برای ریشه‌کنی بنیان خانواده طراحی کرده‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

*سیمای خانواده(در نظام هستی - در قرآن و روایات)

الف) سیمای خانواده در نظام هستی

دست قدرت و حکمت الهی تمام اجزای جهان را به صورت جفت و عاشق یکدیگر آفریده است، به گونه‌ای که هر جز از عالم هستی خواهان جفت خویش است.

زوجیت به معنای دو تا بودن و نر و ماده بودن می‌آیدو قرآن کریم به زوجیت حیوانات، میوه‌ها، گیاهان و بلکه تمام اشیا اشاره کرده است، «وَمِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ»[4] دراین آیه و آیات مشابه دیگر زوجیت که مقدمه رشد و نمو و تولید مثل است، را از انسان و حیوانات به میوه‌ها و گیاهان گسترش داده است، ولی در بعضی آیات این زوجیت را در همه اشیا بیان می‌کند، مانند: «ومن کل شیئ خلقنا زوجین لعلکم تذکرون»[5] و در سوره «شعرا» آیه 7 می‌فرماید: «أَوَلَمْ یَرَوْا إِلَى الْأَرْضِ کَمْ أَنبَتْنَا فِیهَا مِن کُلِّ زَوْجٍ کَرِیمٍ» و به همین مضمون درسوره «حج» آیه 5، «لقمان» آیه 10، «ق» آیه 7 و «طه» آیه 53 اشاره شده است.

دانشمندان تا قرن‌ها فکر می‌کردند، مساله زوجیت فقط در مورد بشر و حیوانات و در مورد گیاهان خاصی مانند خرما وجود دارد، اما «کارل لینه» (1707-1787 ) گیاه‌شناس معروف سوئدی نظریه خود را مبنی بر وجود نر و ماده در بین گیاهان در سال 1731 ارائه کرد و سپس دانشمندان کشف کردند که همه مواد دراین عالم از تراکم انرژی به صورت ذرات بی‌نهایت ریزی که اتم نامیده می‌شود تشکیل شده‌اند که آن ذرات نیز از الکترون (بار منفی) و پروتون (بار مثبت) تشکیل شده‌اند.[6]

بر همین اساس نظام هستی بر زوجیت بنا نهاده شده که نر و ماده یا مثبت و منفی با در کنار هم بودن و تأثیر در همدیگر برای ادامه زندگی و گسترش آن به همدیگر کمک می‌کنند.

ب)سیمای خانواده در قرآن

هدف از خلقت آدمی رسیدن به کمال انسانی است و خانواده محمل سیر دادن آدمی به سوی کمالات است و هیچ پایگاهی مانند خانواده نمی‌تواند، چنین نقش تکامل بخش و انسان سازی داشته باشد، انسان برای رشد و تعالی نیاز به آرامش روحی، جسمی و عاطفی دارد و این همه در خانواده تأمین می‌شود، خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرمایند: «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا» [7]

پروردگار هستی هدف ازدواج و تشکیل خانواده را سکونت و آرامش معرفی می‌کند و این از بزرگ‌ترین آیات خدا و مواهب الهی است، «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِیَسْکُنَ إِلَیْها»(اعراف آیه 189) آنچه مایه اصلاح زندگی این جهانی و آن جهانی است، سکونت و آرامشی است که در سایه روابط خانوادگی فراهم می‌شود.

از والاترین کشش‌ها خواست زن و مرد است که همان میل و کشش همسر گزینی و تشکیل خانواده است، این گرایش غریزی در ذات انسان نهفته است و جلوه‌ای زیبا از عشق وصال در نهاد پاک آدمی است، خانواده از طرفی کهن‌ترین و ریشه‌دارترین نهاد بشری است، چرا که زندگی خانوادگی همزاد آدمیان است و زندگی بشر با آن معنا می‌یابد، آدمی در خانواده چشم به هستی می‌گشاید، در آن رشد می‌کند و با آن به کمال می‌رسد و از طرف دیگر خانواده نیز ماندگارترین و ابدی‌ترین نهاد بشری است در دنیا و آخرت [8]

میل فطری انسان به زندگی خانوادگی منحصر به این جهان نیست و دوست دارد آن جهان نیز با خانواده خود زندگی کند، اگر پیوند انسان‌ها در مجموعه خانواده ایمانی باشد، محدود به این جهان نخواهد شد و در جهان باقی و بهشت سرمد ادامه خواهد داشت، در روایتی از وجود مقدس پیامبر درباره انسان مؤمنی که می‌خواهد وارد بهشت شود، می‌فرماید: «اذ ادخل الرجل (فی الجنه) سأل عن ابویه وزوجته وولده فیقال له انهم لم یبلغوا درجتک وعملک فیقول رب قد عملت لی ولهم فیومر بالحاقهم به»(کنز العمال /14 /478).

در همین رابطه خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرمایند: «جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آَبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّیَّاتِهِمْ»(رعد، آیه 23) و به همین مضمون سوره «طور» آیه 21 و…، بر همین اساس خانواده زیباترین جلوه الهی پایدارترین مجموعه نظام هستی و کهن‌ترین نهاد بشری است، نهاد پاکی که تمام کمالات این جهانی و آن جهانی انسان از آن بر می‌خیزد. (ر.ک سیره نبوی ، دلشاد تهرانی دفتر چهارم ص 21).

ج) سیمای خانواده در روایات

از منظر نبوی هیچ بنیانی در هستی با محبوبیت خانواده نزد خداوند متعال برابری نمی‌کند و می‌فرمایند: «مابنی فی الاسلام بناءً احب الی الله عزوجل واعز من التزویج »[9]

پیامبر گرامی اسلام(ص) پیروان خود را نیز به انجام این عمل شریف ترغیب و تشویق می‌کنند و می‌فرمایند: «النکاح سنتی فمن رغب عن سنتی فلیس منی»[10]

در روایت دیگری بیان می‌فرمایند: «من أحب ان یلقى الله طاهرا مطهرا فلیلقه بزوجة»، هر کس دوست دارد خداوند را پاک و پاکیزه دیدار کند، باید ازدواج کند.

و در روایت دیگر می‌فرمایند: «من ترک التزویج مخافة العیلة اساء ظنه بالله عزوجل ان الله عزوجل یقول: ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله» هر کس از ترس فقر ازدواج نکند، به خداوند بد گمان شده است، زیرا خداوند مى‌فرماید: اگر تهیدست باشند، خداوند آنان را از فضل خود، بى نیاز مى‌کند.

و در جای دیگر رسول اکرم(ص) بیان می‌دارند: «زوجوا ایاماکم فان الله یحسن لهم فى اخلاقهم ویوسع لهم فى ارزاقهم ویزیدهم فى مرواتهم»، بى‌همسران خود را همسر دهید که خداوند اخلاق ایشان را نیکو مى‌کند و روزیشان را افزایش داده و بر مروت آن‌ها مى‌افزاید.

امام صادق(ع) می فرمایند: «اذا تزوج العبد فقد استکمل نصف الدین فلیتق الله فی النصف الباقی».(کنزالمعال /44403)

رسول خدا(ص)به جوانان فرمود: «با ازدواج چشم و دامن خود را از گناه پاک بدارید». (مستدرک، جلد2، صفحه531)

رسول خدا(ص)فرمود: «هر کس که در جوانی ازدواج کند، صدای ناله شیطان بلند می‏شود که واویلا دو ثلث دینش از دستبرد من مصون می‏ماند»(مستدرک، جلد2، صفحه 530)

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «مَا یَمْنَعُ الْمُومِنَ أَنْ یَتَّخِذَ أَهْلا لَعَلَّ اللَّهُ أَنْ یَرْزُقَهُ نَسَمَةً تُثْقِلُ الارْضَ بِه لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ»، (من‏ لایحضره‏ الفقیه، جلد3، صفحه382)، رسول خدا(ص)فرمودند: «چه مانع دارد همسری انتخاب کنید، شاید خداوند فرزندی به شما عطا کند که با گفتن «لا اله الا الله» زمین را سنگین کند».(وسائل، جلد14، صفحه 524)

از احادیث و سنت معصومین چنین به دست می‌آید که سلوک و بندگی و رشد و کمال نه تنها با تشکیل خانواده منافاتی ندارد، بلکه خانواده یاری دهنده انسان درسیر و سلوک معنوی است، پیامبراکرم(ص) می‌فرمایند: «من أحب ان یلقی الله تعالی طاهرا مطهرا، فلیلقه بزوجه»، هرکه دوست دارد که خدای متعال را پاک و پاکیزه ملاقات کند، باید ازدواج کند، و در حدیث دیگر می‌فرمایند «المتزوج النائم افضل عندالله من الصائم القائم العزب»[11]

پیامبرگرامی اسلام (ص) درباره تولید نسل و تکثیر اولاد بیان می‌فرمایند: «تزوجوا فانی مفاخربکم الامم غدا یوم القیامه»[12]، حتی به فرزندان سقط شده شما، در روز قیامت افتخار می‌کنم.

و بر همین اساس است که فروپاشی نظام خانواده چنان نکوهیده است که امام صادق(ع) می‌فرمایند: «تزوجوا ولاتطلقوا فان الطلاق یهتز به العرش » (وسائل جلد 22،صفحه 8)، خانواده یکی از ستون‌های عرش است که با هر طلاق خللی در آن وارد شده و پروردگار هستی را ناراحت می‌کند.

پیامبر اعظم(ص) می‌فرمایند: «مامن شئ ابغض الی الله عزوجل من بیت یخرب فی الاسلام بالفرقه یعنی الطلاق» (همان، جلد 20، صفحه 162)، این همه نشان از ارزش والای ازدواج و بنیان خانواده دارد. [13]

*پی نوشت‌ها:

[1]مرکز تخصصی نماز به عنوان یکی از نهادهای پاسخگو به سؤال‌های نماز، از طریق پست الکترونیکی porseshnamaz@yahoo.com، سایت اینترنتی http://namazportal.ir، شماره پیامک 30004145 و شماره تلفن 02517740920 به پرسش‌های علاقه‌مندان پاسخ می‌گوید.

[2] اسلام و تعلیم و تربیت، آیت‌الله ابراهیم امینى .

[3] اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، شهید دکتر سیدرضا پاک نژاد، ج 4.

[4] رعد/3 وبه همین مضمون سوره رحمن /52 و سوره طه /53

[5] سوره ذاریات آیه 51

[6] (برای بررسی ومطالعه بیشتر مراجعه شود به کتاب اعجازها وشگفتی‌های علمی قرآن دکتر رضایی صص173-181)

[7] روم /21

[8] خانواده و تربیت مهدوی، صفحه 33

[9] بحار/100/222

[10] همان ص200

[11] بحار /100ص220 وص221

[12] روم آیه 21- نسا، آیه 3- وسائل الشیعه جلد 14، صفحات 7،8،74

[13] خانواده و تربیت مهدوی، آقا تهرانی، صفحه 30

سید علی عزیزی کودک پنج ساله‌ای است که در حسینیه امام خمینی(ره) گفت‌‌وگویی شیرین با رهبر معظم انقلاب دارد.
به گزارش تسنیم، چندی پیش سید علی عزیزی که کودک پنج ساله‌ای است، به همراه پدر خود برای اقامه نماز به حسینیه امام خمینی(ره) خدمت مقام معظم رهبری رفته بود.

وقتی آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی برای اقامه نماز وارد حسینیه می‌شوند؛ سید علی 5 ساله دست پدر خود را رها می‌کند و به سمت ایشان می‌دود و دست رهبر انقلاب را می‌گیرد.

سید علی که علی‌رغم سن کم خود حافظ 5 جزء قرآن کریم نیز هست، خطاب به رهبر انقلاب می‌گوید: “آقا می‌شود چفیه‌تان را به من بدهید؟". تصویر هدیه شدن چفیه رهبری واقعه‌ای بوده که او بارها از تلویزیون آن را تماشا کرده است.

مقام معظم رهبری پاسخ درخواست سیدعلی را با لبخندی داده و خطاب به همراهان خود می‌گویند که ” چفیه را بدهید به آقا". پدر سید علی در خاطره‌ای می‌گوید: از آن به بعد هر وقت با این بچه هم کلام می‌شوم او به من می‌گوید که “آقا به من گفتند آقا".

در ادامه ماجرای دیدار این کودک با رهبر انقلاب در حالی‌که آیت‌الله خامنه‌ای دست نوازش بر سر او می‌کشیدند، سید علی 5 ساله از ایشان می‌پرسد: “آقا شما که اینقدر مهربان هستید، چرا آمریکا اینقدر از شما می‌ترسد؟” که این سؤال با لبخند دیگری از سوی رهبر انقلاب مواجه می‌شود. در همین هنگام یکی از همراهان رهبر انقلاب در پاسخ به سؤال سید علی می‌گوید: “حضرت آقا آدم خوبی است؛ و چون از خدا می‌ترسد آن‌ها(آمریکایی‌ها) هم از آقا می‌ترسند".

معاون رسانه های مجازی سازمان صدا و سیما، از آغاز فعالیت و راه اندازی یوتیوب ایرانی یا سایت مهر نماد (mehr.ir) خبر داد.
به گزارش واحد مرکزی خبر ،‌ لطف الله سیاهکلی در حاشیه نخستین همایش فضای مجازی و آسیب های اجتماعی نوپدید گفت: از این پس مردم می توانند با ورود به این سایت، علاوه بر قرار دادن فیلم های ویدئویی خود در قالب بسته های کوتاه، از فیلم های مورد علاقه خود در صدا و سیما که دسترسی به آنها مشکل است، بهره مند شوند.

وی با بیان اینکه بزودی شاهد برگزاری جشنواره مجازی در سازمان صدا و سیما خواهیم بود، افزود : مردم می توانند با ارسال فیلمهای کوتاه و یا انیمیشن های خود به سایت مهر نماد، در این جشنواره شرکت کنند.

سیاهکلی همچنین از علاقه مندان خواست با مراجعه به این سایت در صورت مشاهده هرگونه مشکل، مراتب را از طریق همین سایت اعلام کنند تا در اسرع وقت این مشکلات برطرف شود.

وی از مردم خواست، فیلم های کوتاه از مراسم عزاداری در تاسوعا و عاشورای حسینی را در یوتیوب ایرانی قرار دهند تا همه علاقه مندان در سراسر جهان با فرهنگ مردم ایران بیش از پیش آشنا شوند.

معاون رسانه های مجازی سازمان صدا و سیما همچنین به آئین های خوب و ماندگار مردم در عید نوروز مانند سفره های هفت سین، دعای تحویل سال و دید و بازدید اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه دیدن تصاویر این صحنه های زیبا برای همه مردم لذت بخش است، سایت مهر نماد آمادگی دارد، این تصاویر را میزبانی کند.

پیوند: http://www.rasoultalebi.blogfa.com/post-615.aspx

از پیرمرد و پیرزنی پرسیدند :

شما چطور شصت سال با هم زندگی کردید؛

گفتند : ما متعلق به نسلی هستیم که ، وقتی چیزی خراب می شد؛

تعمیرش می کردیم نه تعویضش!

پیوند: http://naghd.blog.ir/1391/09/09/irannet

ایده های ناپخته در برابر غول خود ساخته

اولین کاربران اینترنت و شاید جدی ترین مخاطبان آن در سرزمین ما دانشجویان بودند و البته هنوز هم هستند . کاربرانی که با اینترنت کارتی و سرعت که از k28 تجاوز نمیکرد در روزگار رونق چت و چتری ایران را به مهمترین کاربران یاهو مسنجر نرم افزار مشهور کمپانی یاهو بدل کرده بودند . آن روزها بچه حزب اللهی ها خیلی اینترنت را مهم و موجودی معارض و مزاحم تلقی نمیکردند ؛ مدیران وقت هم که اساسا اعتقادی به مبارزه با آن نداشتند و شاید از این مهمان تازه وارد چندان ناراضی هم نبودند. با بالغ شدن اینترنت و ارائه محصولات جذاب تر که برمبنای تعامل بین کاربر و سرور طرح ریزی شده بود فصل نت بازی در ایران وارد فضای تازه ای شد . وبلاگ بازی و وبلاگ نویسی کم کم به مهمترین بخش نت بازی دانشجو ها و در مرتبه بعدی دانش آموزان تبدیل شد. وبلاگ در واقع رسانه ای بود که تمام آروزهایی که محیط آکادمی و دانشگاه از قبیل طرح خود و بیان آزاد نظرات در دل دانشجویان می­پروراند را محقق میکرد . آمار گسترش و اقبال روز افزون به ثبت وبلاگ غیر قابل باور بود . فقط در یکی از سایت های ارایه دهنده خدمات وبلاگی روزانه بیش از 15000 وبلاگ به ثبت میرسید . محتوای این همه وبلاگ ها در چند دسته بندی بزرگ خلاصه میشد .

- وبلاگ های با محتوای مسائل جنسی

- وبلاگ هایی با محتوای اظهار نظر های سیاسی که غالبا متعلق به فضای اپزسیون بود

- وبلاگ های سرگرمی که مختص به انتشار سوژه هایی برای بلوتوث کردن به این و آن میشد

- و دست آخر وبلاگ های شخصی که مخصوص شرح خود و روایت ماجراهای از بیدار شدن تا خوابیدن صاحبش در هر روز میشد

در این گیر و دار مدیران به فکر مدیرت کردن افتادند و موضوع فیلترینگ را پیش کشیدند . اما فیلترینگ دو ایراد اساسی داشت . یکی محدودیت تکنولوژیک و در واقع داینامیک بودن و به زبان ساده تر بیشعور بودن آن بود ودیگری این که در مواجه با وبلاگ ها به جهت نامحدود بودن و این که هزینه ی راه انداختنش صرف تنها 15 دقیقه ناقابل بود به سختی میشد حتی همان فیلترینگ فاقد شعور را نیز اعمال کرد .

خب وضع نامطلوب وبلاگ ها از یک طرف و ناتوانی در مدیریت فضا به وسیله فیلترینگ از سوی دیگر منجر به اتخاذ راه حلی تازه شد.تولید محتوا متناسب با نیاز . راه حلی که هیچ کس در صحتش تردید نداشت و ندارد . اما وقتی که کار به مرحله اجرا رسید عرصه به بچه هایی سپرده شد که علی رغم دین و ایمانشان نه تذکری به ماهیت رسانه خاصه اینترنت و ساز و کارها و بازی ها ی هزار رنگش داشتند و نه حتی تسلط درست و حسابی به تکنیک و روش استفاده از آن . بچه مذهبی ها هر روز بیشتر از قبل نفر به نفر و گروه به گروه وبلاگ نویس میشدند این حضور به حدی رسید که این روزها میتوان ادعا کرد هر دو طرف جبهه به لحاظ تعداد نیروها اختلاف چشم گیری با هم ندارند.

ما تولید محتوا کردیم که البته میشود راجع به همان محتوا هم دفتر ها نوشت اما اگر با اغماض از آن گذر کنیم باید پرسید که برای این تولید چه هزنیه هایی را پرداختیم ؟

نگارنده و لابد جمع کثیری از خوانندگان عزیز به آسیب های ریز و درشتی که از جنس اتفاقات صفحه حوادث در فضای مجازی برای این و آن رخداده مطلعند اما مقصود از هزینه این ها هم نیست.

اگر بخواهم مقصودم را در یک جمله بیان کنم باید به اسم وبلاگ یکی از همقطاران متوسل شوم:«تجلی فردیت من» به نظرم بسیاری از حرف ها را می­شود از همین حدیث مجمل دریافت اما برای روشن تر شدن مسئله سعی میکنم در چند بند مرادم را از هرینه هایی که در فضای مجازی خاصه در محیط های تعاملی مانند وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی میپردازیم بیان کنم.

1. من سوبژکتیو - هویت چند گانه در شبکه اجتماعی

یکی از تیزهوشانه ترین و در عین حال خطرناک ترین قابلیت های که ما با آن در شبکه های مجازی و وبلاگ ها مواجهیم قابلیت خلق هویت جدید و ساختن من های جدیدی است که در عین در دسترس قرار دادن امکان داشتن هویت جدید به تفرد و نگاه سوژه - ابژه به عالم که زایده دوران مدرن است نیز به شکل جدی دامن می زند . در واقع همان تجلی فردیت من.

2. آواتاریسم مبتنی بر من سوبژکتیو

آواتاریسم به کاربر این امکان را می دهد که پشت پوسته ای که همیشه رویایش را در سر داشته قرار بگیرد. در واقع میتوان گفت آواتاریسم مهم ترین امکانی است که شکبه های اجتماعی مجازی و در سطوح پایین تر وبلاگ ها در راستای محدودیت زدایی و دامن زدن به توهم انسان خدایی مدرن در اختیار کاربران خود قرار می دهد.با این که آواتاریسم در شبکه ای مثل فیس بوک به شکل جدی مطرح و مورد استفاده قرار گرفت اما نخ این مسئله را می توان در شکبه های اجتماعی مجازی game مانند second life نیز به شکل جدی تری پیگیری کرد .

3. بستر ارتباط مجازی تکنولوژی مدار

پیدایی تکنولوژی فرع بر نسبت انسان و وجود است.اغلب مورخان غربی نیز در پرسش از ماهیت و ذات و اسم و اصل قالب بر تکنیک که به این اصل الاساس بر میگردد ، ذیل این نسبت متعرض تکنیک و توسعه می شوند . واقعیت نفسانی و سوبژکتیو موجود نیز که غالبا با وهم زاده می شود ،فرع بر نسبت آدمی با وجود است . به عبارت دیگر متافیزیک و ما بعد الطبیعه ی جدیدو هر معرفتی حاصل نسبتی خاص میان آدمی با وجود و مبدا قدسی(خدا)است.[1] و شبکه اجتماعی مجازی و وبلاگ ها در ذیل این نسبت و با در نظر گرفتن ذات تکنولوژیک خود باید مورد بررسی قرار گیرند چرا که ماهیت تکنولوژی خود خواسته های گوناگونی را از خود تکنولوژی به مثابه یک instrument طلب میکند .

4. ارتباطات لیبرال - لیبرالیسم ارتباطی - ارتباطات نامحدود[2]

لیبرال از ریشه liber به معنی آزاد است . آزادی که در بطن خود نفی قیود را در پی دارد و مثلا با واژه ای مانند free ومشتقاتش اصلا یکسان و همگون نیست .ارتباط دو مولفه اصلی دارد انتقال پیام وجلب توجه مکتب ارتباطی لیبرال ارتباط کامل را فرایند حد اکثری جلب توجه تعریف می کند .صاحب نظران این جریان فکری قالب معتقدند همین که ارتباط گر بتواند توجه گیرنده را به خود معطوف کند ارتباط بر قرار کرده است و این که چه پیامی و تا چه حد منتقل شده باشد مسئله ای فرعی محسوب می شود و از دل چنین ایده ایست که ارتباط نامحدود شفاهی ، تصویری و موسیقی محور در شبکه ها ی اجتماعی مجازی و وبلاگ ها ظهور و بروز پیدا میکند . لذا توجه به مسئله ارتباط لیبرال و اباهی گری و پژوهش عمیق در این معنی برای به دست آمدن راه حلی جامع بیش و پیش از هر چیزی ضروری به نظر می آید.

5. نظام اشتراک اطلاعات - سوسیالیسم اطلاعاتی[3]

صاحب نظران مکتب سوسیالیسم ارتباطی بر خلاف لیبرال ها معتقدندآنچه که در ارتباط مهم است انتقال پیام به شکل هر چه بهتر و کاملتر است. آنها صرف رساندن پیام را فارق از سایر مؤلفه‌های زیبایی‌شناسانه یا مخاطب شناسانه در برقراری ارتباط کافی می‌دانند. از نظر این مکتب در قریب به اتفاق شرایط ارتباطی معمول همین که پیام به مخاطب برسد، تأثیر مد نظر فرستنده در او حاصل می‌گردد. اتفاقاً پر تیراژترین مطبوعات تاریخ از دل این مکتب رشد کرده‌اند. شمارگانهای بیش از 10 میلیونی روزنامه‌های شوروی سابق محصول مکتب “انتقال” است. اتفاقی که در شبکه های اجتماعی مجازی رخ می دهد این است که شما مولفه های ارتباط لیبرال و سوسیال را در کنار هم مشاهده میکنید به عنوان مثال وقتی شما صفحه facebook خودتان را باز کنید دکمه ای که بیشترین مواجه را با آن خواهید داشت دکمه ی share است . facebook و مدیرانش از شما می­خواهند که همه چیز را به اشتراک بگذارید از وضعیت کنونیتان گرفته تا هر مطلب و عکس و کلیپ صوتی یا تصویری که خوشتان آمده. پدیده sharing در آغاز با ایجاد وبلاگ ها به شکل جدی مورد استفاده قرار گرفت و بعد از این تجربه موفق حالا میتوان ادعا کرد که در کنار avatarism به یکی از مهمترین کارکرد های شبکه های مجازی اجتماعی تبدیل شده است .

6. عدم محدودیت فضا، مکان، فیزیولوژیک

یکی دیگر از امکان های که ما در شبکه های اجتماعی مجازی و وبلاگ ها با آن روبه رو هستیم ازبین رفتن محدودیت های مکانی ، زمانی و فیزیولوژیک است از جمله قابلیت پرواز کردن در شبکه اجتماعی second life و یا ارتباط با دوستانی از سر تا سر دنیا و …

این امکان از آنجایی که شما را در انجام یک سری امور خواستنی یاری میکند در نظر اول چندان خطرناک جلوه نمیکند اما کمترین آسیبی که این امکان ایجاد میکند دامن زدن به تفرعن خود محوری و دوری از خدا محوری است حال آنکه اصلا باید دید مثلا ارتباط با دوستانی که در شبکه مجازی رخ می دهد از همان جنسی است که در دنیای واقعی رخ میدهد یا نه؟

و اگر کمی عمیق تر نگاه کنیم باید دید آیا مراد از دوست در social network ها همان چیزی است که در دنیای واقعی و در میان آموزه های دینی برداشت میکنیم یا خیر؟

7. اشباع و ولع اطلاعاتی

فیلم برداری با گوشی های موبایل چک کردن RSS اخبار در گوشی های موبایل ،تبلت ها و پد های مختلف میزان رجوع به خبرگزاری ها و پیام رسانی های پیامکی همه خبر از عصری میدهند که به آن انفجار اطلاعات میگویند . حالا به مدد امکان هایی نظیر به اشتراک گذاری اطلاعات sharing درشبکه های اجتماعی مجازی ، پرتال ها و وبلاگ ها شما از نظر اطلاعتی اشباع شده و به مرحله بالاتر از درخواست اطلاعات میروید به زبان ساده تر شما همیشه میخواهید بیشتر بدانید حالا آنکه دانستن باید با مسئول شدن و یا حد اقل آگاه شدن همراه باشد که این امر به هیچ روی در شبکه ای مانند facebook روی نمیدهد. چرا که شما مدام در حال دریافت اطلاعات جدید هستید و چیزی که مهم است داشتن post های بیشتر coment های بیشتر است و اصلا کیفیت مطالب برای کاربر مهم نیست چه رسد به داشتن تحلیل برای اطلاعات و کسب معرفت از آن ها.

8. ایندیویژوالیسم - تفرد واقعی در اجتماع

شما به اشتراک میگذارید گفتگو میکنید حتی بازی میکنید کار یا کارگر پیدا میکنید اما همه این فعالیت های جمعی نه در راستای دامن زدن به روحیه ی اجتماعی بلکه با هدف فرد محوری صورت می پذیرد. شما وقتی از شبکه خارج میشوید دیگر حتی حوصله همان توجه خود محور به جمع دور و اطرافتان را هم ندارید . در این باره باید به این نکته توجه داشت که انسانی که از حمایت همنوعانش محروم شد و در واقع دچار تنهایی و به تعبیر دقیق تر یک تنهایی خود خواسته شد به راحتی آسیب پذیر مشکل زا و مستعد برای ارتکاب جرم است.

9. سبک زندگی

حلقه اصلی و کانونی مورد هدف وبلاگ ها ، پرتال ها و در راس آن ها شبکه های اجتماعی ساختن نوعی از سبک زندگی است . سبک زندگی ای که صاحبش مدیران کمپانی های عظیمی چون facebook twitter , myspace , هستند . همه مطالبی که در بند های پیشین مورد اشاره قرار اجمالی قرار گرفت در خدمت ایجاد social network life style گام برمی دارند .

البته شاید بتوان موارد دیگری را نیز به آنچه ذکر شد اضافه کرد اما آن چه مورد نظر است اشاره به این نکته است که آسیب واقعی و هدف اصلی دشمن در فضای مجازی رواج سبک زندگی اباهی گرانه و فارغ از عالم قدس است . که شما تا آنجا که میسر است شهروند مطیع تری برای دهکده جهانی آقای مک لوهان باشید.

نوشته سید حسام الدین حسینی