خداوند چگونه تکبر را از دل بندگانش بیرون میبرد؟
یکی از بیماریهایی که بستر رشد و اثرگذاری آن در روح و دل انسانهاست، بیماری “تکبر و کبر ورزیدن” میباشد و معصومین ما برای درمان این بیماری داروهای معنوی تجویز کردهاند.
پیامبر خدا(ص) در تعریف ” کبر و تکبر” میفرمایند: “ای ابوذر! هر کس بمیرد و در دلش ذرّهای تکبّر باشد، بوی بهشت را استشمام نمیکند مگر این که پیشتر توبه کند. عرض کرد: ای رسول خدا! من زیبایی را دوست دارم، حتّی دوست دارم بند تازیانهام و دوال کفشم زیبا باشد. آیا از این حالت بیم کبر و خودپسندی میرود؟ فرمود: دلت را چگونه مییابی؟ عرض کرد: آن را شناسای حقّ و آرام گرفته بدو، مییابم. فرمود: پس این حالت، کِبر نیست. بلکه کبر، آن است که حقّ را فروگذاری و به ناحقّ روی آوری و به مردم با این دید نگاه کنی که هیچ کس آبرویش چون آبروی تو و خونش چون خون تو، نیست1″.
امام علی(ع) در حدیثی راه علاج این بیماری را عبادت میدانند و درباره این که کدام عبادت، کبر را از بین میبرد؟ میفرمایند: “خداوند، ایمان را برای پاک کردن از (آلودگیهای) شرک واجب فرمود و نماز را برای دور کردن از کِبر2″.
پیامبر خدا(ص) نیز فرمودند: “هر کس خودش گوسفندش را بدوشد و جامهاش را وصله کند و کفشش را پینه زند و با خدمتکارش هم غذا شود و کالایش را از بازار (به خانه) حمل کند، بیگمان از کبر پاک شده است3″.
همچنین امام علی(ع) در پاسخ با این پرسش که چه کاری انسان را از تکبر دور میکند؟ میفرمایند: “فروتنی را جوییدم و آن را جز در پذیرش حقّ، نیافتم. (پس) حقّپذیر باشید؛ زیرا پذیرش حقّ (و حقیقت، آدمی را)، از تکبّر دور میسازد4″.
آن حضرت همچنین درباره این که خداوند چگونه تکبر را از دل بندگانش بیرون میبرد؟ فرمودند: ” امّا خداوند بندگان خود را به انواع سختیها میآزماید و با سخت کوشیهای گوناگون آنان را به عبادت و بندگی میگیرد و به انواع ناملایمات و ناخوشایندیها امتحانشان میکند ، تا تکبّر را از دلهایشان بیرون بَرد و افتادگی و خاکساری را در جانهایشان بنشاند و نیز تا این آزمایشها را درهای گشودهای به سوی فضل (و احسان) خویش قرار دهد5″.
منابع احادیث:
1- بحارالأنوار: 77 / 90 / 3 منتخب میزان الحکمة: 480
2- نهج البلاغة: الحکمة 252 منتخب میزان الحکمة: 482
3- کنز العمّال: 7793 منتخب میزان الحکمة: 480
4- بحارالأنوار: 69 / 399 / 91 منتخب میزان الحکمة: 480
5- نهج البلاغة: الخطبة 192 منتخب میزان الحکمة: 482