راه های بسیاری برای شناسائی این دو قسم گناه هست. معروف‏ترین راه شناسایی در میان دانشمندان این است که هر گناهی که در برابر ارتکاب آن وعده عذاب در قرآن و روایات داده شده است گناه کبیره است.
عقیق: سرچشمه تقسیم گناهان به صغیره و کبیره در حقیقت آیات قرآن مجید است. یکی از این آیات چنین است: «اِنْ تَجْتَنِبُوا کَباِئَر ماتُنْهَؤنَ عَنْهُ نُکَفرِّعَنْکُمْ سَیئاتِکُم؛ اگر از گناهان کبیره بپرهیزید، از گناهان کوچک شما در می‏گذریم»( نساء/ آیه ۳۱)

اکنون باید دید که میزان کوچک و بزرگ بودن گناه چیست؟ در نظر علمای دینی هر گناه(کبیره یا صغیره) از آنجا که مخالفت با فرمان خداوند است به خودی خود گناهی بزرگ است. مقیاس کوچک و بزرگ بودن گناه این نیست که آن را نسبت به ساحت مقدّس خداوند بسنجیم؛ زیرا براساس این سنجش همه گناهان، کبیره است. این تقسیم نظر به سنجش یک دسته از گناهان نسبت به دسته دیگر است. در این سنجش عموم گناهان دو دسته ‏اند:

۱. گناهان کبیره؛ ۲. گناهان صغیره.

راه های بسیاری برای شناسائی این دو قسم گناه هست. معروف‏ترین راه شناسایی در میان دانشمندان این است که هر گناهی که در برابر ارتکاب آن وعده عذاب در قرآن و روایات داده شده است گناه کبیره است، مانند قتل نفس که قرآن درباره آن چنین می‏فرماید: «وَ مَنْ یقْتُلْ مُؤمِناً مَتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِداً فیها؛ هر کس مسلمانی را عمداً بکشد، سزای او دوزخ است و همواره در آنجا خواهد بود.»( همان، آیه ۹۳)

برخی دانشمندان قید دیگری افزوده ‏اند و می‏گویند گناه کبیره، گناهی است که برای ارتکاب آن وعده عذاب داده شود و یا لااقل اکیداً از آن نهی شده باشد، چه بسا گناهانی که در قرآن در برابر ارتکاب آن وعده عذاب داده نشده، امّا به طور اکید و یا با نهی‏ های مکرر از ارتکاب آن پرهیز داده شده است؛ مثلاً هرگاه فرض کنیم که درباره ربا فقط این آیه نازل می‏شد به تنهایی نشانگر کبیره بودن گناه رباخواری بود: «فأذَنُوا بِحَربٍ من‏ الله؛ پس رباخواران به خداوند اعلان جنگ بدهند.»( بقره/آیه ۲۷۹) بنابراین بزرگ و کوچک بودن گناهان، نسبی نیست، بلکه هر یک مرزی جداگانه دارد و یک گناه هرگز نمی‏تواند صغیره و کبیره باشد، زیرا - چنانکه گفتیم - اگر در برابر ارتکاب گناه وعده عذاب داده شده باشد و یا از آن نهی اکید شده باشد، گناه کبیره است و در غیر این صورت صغیره است.

علمای اسلام گناهان کبیره را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذکر کرده اند. از مجموعة روایات و کلمات بزرگان دین میتوان فهمید آن چه ذکر شده، به عنوان نمونه ها و مصادیقی از گناهان کبیره است.

جهت آگاهی بیشتر به کتاب “گناه شناسی” اثر استاد محسن قرائتی که توسط آقای محمد محمدی اشتهاردی تنظیم و نگارش یافته، یا کتاب کیفر گناه و آثار و عواقب خطرناک آن “تألیف سید هاشم رسول محلاتی و کتاب گناهان کبیره” آیت الله دستغیب مراجعه شود.

امام خمینی(ره) گناهان زیر را به عنوان گناهان کبیره مطرح کرده است:
۱ـ نومیدی از رحمت خدا ۲ـ ایمنی از مکر الهی ۳ـ دروغ بستن به خدا و پیامبر ۴ـ قتل ۵ـ عاق پدر و مادر ۶ـ خوردن مال یتیم ۷ـ نسبت زنا دادن ۸ـ فرار از جنگ و جهاد ۹ـ قطع رحم ۱۰ـ سحر و جادو

۱۱ـ زنا ۱۲ـ لواط ۳ـ سرقت ۱۴ـ قسم دروغ ۱۵ـ کتمان شهادت ۱۶ـ شهادت به ناحق دادن ۱۷ـ عهد شکستن ۱۸ـ بیش از ثلث وصیت کردن ۱۹ـ شراب نوشیدن ۲۰ـ ربا خوردن

۲۱ـ برای کار حرام مزد گرفتن ۲۱ـ قمار بازی ۲۲ـ خوردن گوشت مردار و خوک و خون و میته ۲۴ـ در وزن خیانت کردن ۲۵ـ هجرت به جایی که انجام وظیفه دینی ممکن نیست ۲۶ـ کمک به ظالم ۲۷ـ اعتماد به ظالم ۲۸ـ حبس حقوق مردم ۲۹ـ دروغ ۳۰ـ تکبّر

۳۱ـ اسراف ۳۲ـ خیانت به امانت ۳۳ـ غیبت ۳۴ـ سخن چینی ۳۵ـ سرگرمی به لهو و لعب ۳۶ـ سبک شمردن حج ۳۷ـ ترک نماز ۳۸ـ ندادن زکات ۳۹ـ اصرار بر گناهان کوچک.

پی نوشت ها:
(سایت پاسخگو)
(امام خمینی، تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۲۷۴)

منبع:افکار نیوز