پنج توصیه آیت‌الله مظاهری به مبلغان ماه رمضان
آیت‌الله مظاهری در پیامی به مجمع بزرگ مبلغان و مفسران قرآن کریم، ویژه ماه مبارک رمضان در اصفهان تاکید کرد: نقش برنامه‌های تبلیغی علمای دین و روحانیّون حوزه‌های علمیّه در طول دوره پس از غیبت کبرای حضرت بقیة‌الله‌الاعظم«ارواحنافداه» در ابقاء و استحکام مبانی دینی و هدایت و ارشاد مؤمنان، بی‌تردید نقشی برجسته و بی‌نظیر است.
در متن کامل پیام این مرجع تقلید آمده است:
«بسم‌الله الرّحمن الرّحیم
قال‌الله‌سبحانه وتعالی: «الَّذینَ یُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ یَخْشَوْنَهُ وَ لا یَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ کَفی بِاللَّهِ حَسیباً».
اکنون که با عنایات خداوند تعالی بار دیگر با فرارسیدن شهرالله مبارک رمضان، بهار تبلیغ دین و معارف دینی آغاز می‌گردد، اجتماع شما مبلّغان شریعت و داعیان الی‌الله را که به هدف تهیُّأ و هم اندیشی برای مسئولیّت بزرگ تبلیغ تشکیل گردیده، گرامی می‌دارم و نکاتی را به اختصار متذکّر می‌شوم:
نقش تبلیغ در ترویج دین
نقش برنامه‌های تبلیغی علماء دین و روحانیّون حوزه‌های علمیّه در طول دوره پس از غیبت کبرای حضرت بقیة‌الله‌الاعظم«ارواحنافداه» در ابقاء و استحکام مبانی دینی و هدایت و ارشاد مؤمنان، بی‌تردید نقشی برجسته و بی‌نظیر است. آنان با این حرکت عظیم خود، چراغ دین و تعالیم حیات‌بخش قرآن و عترت را در میان مردم و تا اقصی نقاط عالَم، روشن نگاه داشته‌اند و در این راه پرافتخار همه ناملایمات به جان خریده‌اند. تاریخ مشعشع حوزه‌های علمیّه گواهی می‌دهد که عَلَم دین در هر دوره‌ای بر دوش عالمان آگاه و مبلّغان وارسته بوده است و به بیان بلند رسول خدا و پیامبراکرم«صلی‌الله‌علیه وآله وسلّم»: «یَحْمِلُ هَذَا الدِّینَ فِی کُلِّ قَرْنٍ عُدُولٌ یَنْفُونَ عَنْهُ تَأْوِیلَ الْمُبْطِلِینَ وَ تَحْرِیفَ الْغَالِینَ وَ انْتِحَالَ الْجَاهِلِینَ». این روایت شریف نبوی که از لسان مبارک حضرت امام صادق«سلام‌الله‌علیه» نقل گردیده است به روشنی حکایت از آن دارد که تنها کسانی صلاحیّت حمل و ترویج دین مبین را دارند که علاوه برآنکه خود، در شمار عدول و وارستگان هستند، از قدرت و آگاهیِ علمیِ لازم برای مقابله عالمانه با تفسیرهای نادرست مبطلین و التقاطیّون و دگرگون‌سازی‌های غالیان و تندروان و نسبت‌های نادرست جاهلان و مرتجعان برخوردار باشند و بتوانند غبار التقاط و غلوّ و ارتجاع را از چهره تابناک دین و معارف والای دینی پاک نمایند. اینجاست که رسالت خطیر شما مبلّغان گرامی و وظیفه سنگینی که در ترویج و تبلیغ کتاب و سنّت برعهده دارید، معلوم و مشخّص می‌گردد. بنابراین برای اداء مسئولیّت بزرگ تبلیغ، باید هم خود، دین‌باور و دین‌مدار باشیم و هم دین و تعالیم دینی را به خوبی و درستی فهم کرده و شناخته باشیم و در غیر این‌صورت، مسلّماً در انجام وظیفه، ناکام خواهیم ماند.
پنج نکته مهم در تبلیغ
توجّه به روش‌های تبلیغ به تناسب زمان و مکان و مخاطبان، امری لازم و از ضروریّات اجتناب ناپذیر تبلیغ است. در این راستا پنج نکته از سایر نکات با اهمیّت‌تر است؛ نخست: بهره‌گیری از زبان برهان و فطرت: «ادْعُ إِلی سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ». دوّم: بر خورد محبّت‌آمیز و نرمش و ملاطفت در گفتار: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً». سوّم: توجّه به این‌که وظیفه ما تذکّر و یادآوری است نه زورگویی و سیطره‌جویی: «فَذَکِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ، لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِرٍ»«وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَخافُ وَعیدِ». چهارم: استفاده از زبان مورد فهم مخاطبان و بیان ساده و گویای حقائق قرآن و عترت: «فَإِنَّما یَسَّرْناهُ بِلِسانِکَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقینَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا». و پنجم: که از همه روش‌ها با اهمیّت‌تر و کارسازتر و ماندگارتر و اثرگذارتر است تبلیغ عملی و نیک‌کرداری و سلامت رفتاری مبلّغان است: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَی اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنی مِنَ الْمُسْلِمینَ». کلام بلند و بیان ارجمند امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» را از یاد نبریم که: «إنّ الوعظَ الّذی لا یَمُجُّه سمعٌ و لا یَعدِلُه نفعٌ ما سکَت عنه لسانُ القول و نطق به لسانُ الفعل». وعظ و اندرزی که هیچ گوشی آن را دور نمی‌اندازد و هیچ سودی با آن برابری نمی‌کند، آن موعظه‌ای است که نه با زبانِ گفتار بلکه با زبانِ کردار و رفتار ارائه و عرضه شود.
توجه به تفسیر قرآن
اینک که اجتماع شما مبلّغان گرامی با صبغه توجّه به تفسیر قرآن کریم و بهره‌گیری هرچه بیشتر از این وظیفه بزرگ در انجام امور تبلیغی تشکیل یافته، ضرورت دارد به این نکته نیز اشاره نمایم که مسأله تفسیر قرآن مجید یکی از اساسی‌ترین مسئولیّت‌های عالمان دینی و بلکه میثاقِ مؤکّد و عهدِ وثیق خداوند بر گردنِ آنان است: «وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ میثاقَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ لَتُبَیِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ». این آیه مبارکه به روشنی هرچه تمام‌تر به همه ما می‌گوید که تبیین و تفسیر کتاب الهی برای عموم مردم، پیمان مؤکدّی است که خداوند از عالمان و مبلّغان دین اخذ فرموده است و از این جهت توجّه به موضوع تفسیر قرآن کریم باید در صدر توجّهات و انگیزه‌ها و تلاش‌های علمی و تبلیغی مبلّغان و داعیان الی‌الله قرار گیرد.
اساساً هدف از نزول قرآن کریم به تصریح این کتاب الهی دو چیز است: یکی تبیین تفسیر قرآن و دیگری رشد و ارتقاءِ فکری مردم: «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ». براساس این آیه مبارکه، اولاً: شخص شخیص رسول‌الله«صلی‌الله‌علیه وآله وسلّم» وظیفه‌دار تبیین و تقسیر قرآن کریم برای مردم است و بنابراین وارثان رسالت و نبوّت نیز همین وظیفه سنگین را برعهده دارند و ثانیاً: همه مردم و نه دسته و گروهی خاص، مخاطبان قرآن کریم‌اند و از این جهت پیام این کتاب الهی«جامع و جهانی و جاودانی» است و ثالثاً: قرآن مجید حاوی تعالیم و حقائقی است که کلید فهم درست و تفسیر و تبیین آن در دست رسول خدا و ائمّه‌هدی یعنی عترت طاهرین معصومین«صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین» است و لذا مردم برای فهم و کشف حقائق قرآن باید به آستان مبارک و منوّر آن بزرگواران مراجعه نمایند و «قرآن صامت» را از طریق «قرآن ناطق» بشناسند و رابعاً: رشد فکری و ارتقاء اندیشه و عقلانیّت انسان در گرو توجّه و فهم و عمل به وحی الهی و قرآن مجید است.
البتّه باید بدانیم که تفسیر قرآن، امری انتزاعی و یک علم جدا افتاده و بی‌ارتباط با سایر علوم و معارف اسلامی نیست و باید به مجموعه علوم دینی به عنوان منظومه به هم پیوسته‌ای که تفسیر قرآن بر صدر و تارک آن قرار دارد بنگریم.
و نیز مبلّغان گرامی ضرورةً به این نکته توجّه نمایند که تفسیر آیات نورانی قرآن کریم برای هر قشر و گروهی، متناسب با سطح علمی و آگاهی‌های آنان بیان شود و عمدةً بر تعلیمات اخلاقی و اجتماعی قرآن که زندگی‌ساز و انسان‌ساز و جامعه‌ساز است، تأکید بیشتر و فزون‌تری گردد تا به امید خداوند تعالی با فراگیر شدن نهضت تفسیر قرآن، ضرورت «بازگشت به قرآن» در جامعه اسلامی، عملی شده و دردها و مشکلات امروز جامعه ما به برکت قرآن و عترت، درمان شود و با باران فیض جاری کتاب و سنّت، دل‌های تشنگان حقیقت، خصوصاً نسل تکامل‌خواه جوان سیراب گردد و لذّت معنوی آن، کام همگان را شیرین سازد. ان‌شاءالله.
توفیقات حضرات مبلّغان عزیز را از خداوند تعالی مسألت می‌کنم.
والسّلام‌علیکم و رحمة‌الله و برکاته
حسین المظاهری
12/تیر/ 1392
24 / شعبان / 1434»
