پرسش :

وقتی صبر تمام شود فرج می‌رسد، منظور چه گشایشی است؟

پاسخ:

انسان در زندگی خود گاه به اشخاصی دل می‌بندد و از آنها امید کمک و دست‌گیری دارد، اما ممکن است این امید ثمربخش نباشد و در نهایت به ناامیدی ختم شود. در منابع دینی ما روایاتی وجود دارد مبنی بر این‌که در این شرایط اگر انسان از همه ناامید شد، اما صبر پیشه کرد و تنها دل به خدا بست، گشایشی در کارش پدید خواهد آمد. در این فرصت به چند روایت از باب نمونه اشاره خواهیم کرد:

1. «قَالَ الرِّضَا (ع) مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَجِ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقِیبٌ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَإِنَّهُ إِنَّمَا یَجِی‏ءُ الْفَرَجُ عَلَى الْیَأْس‏»؛[1] امام رضا(ع) فرمود چه نیکو است صبر و انتظار فرج. آیا نشنیدید سخن خدای بزرگ را که فرمود: «منتظر بمانید، من نیز با شما منتظر مى‌‏مانم.[2] به انتظار بمانید من هم با شما به انتظار مى‌‏مانم».[3] پس صبر پیشه کنید؛ چرا که پس از ناامیدی فرج و گشایش پیدا می‌شود.

2. «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع)‏ إِذَا أَرَادَ أَحَدُکُمْ أَنْ لَا یَسْأَلَ رَبَّهُ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ فَلْیَیْأَسْ مِنَ النَّاسِ کُلِّهِمْ وَ لَا یَکُونُ لَهُ رَجَاءٌ إِلَّا عِنْدَ اللَّهِ فَإِذَا عَلِم‏ اللَّهُ ذَلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْأَلِ اللَّهَ شَیْئاً إِلَّا أَعْطَاهُ»؛[4] امام صادق(ع) فرمود: هر گاه یکى از شما اراده کرد چیزی از خداوند نخواهد، مگر این‌که خداوند به او ببخشد، باید از تمام مردم ناامید گردد، و امیدى جز به خدای عزّ و جلّ نداشته باشد، پس چون خداوند چنین حالتى را از دل بنده بداند آن بنده چیزى نخواهد مگر این‌‌که خداوند به او می‌بخشد.

3. «عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (ع) قَالَ: رَأَیْتُ الْخَیْرَ کُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِی قَطْعِ الطَّمَعِ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ وَ مَنْ لَمْ یَرْجُ النَّاسَ فِی شَیْ‏ءٍ وَ رَدَّ أَمْرَهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ اسْتَجَابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ فِی کُلِّ شَیْ‏ءٍ»؛[5] امام سجاد(ع) می‌فرماید: تمام خیر و نیکى را در بریدن طمع از دست مردم است می‌بینم. هر کس هیچ امیدى به مردم نداشته باشد و امرش را در هر کارى به خداى عز و جل واگذارد، خداى متعال نیز در هر چیزى او را اجابت کند.
شایان ذکر است که در مسئله ظهور امام زمان(عج) نیز همین گونه است. اگر شیعیان جز از کمک خدا از هر چیز دیگری ناامید شوند، فرج فرا خواهد رسید.

________________________________________
[1]. ابن بابویه، محمد بن على‏، کمال الدین و تمام النعمة، غفارى، على اکبر، ج 2، ص 645، اسلامیه، تهران، چاپ دوم، 1395ق.
[2]. هود، 93.
[3]. اعراف، 71.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، غفارى على اکبر، آخوندى، محمد، ج 2، ص 148، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[5]. همان.

اسلام دینی است که برای تمام ابعاد زندگی پیروان خود برنامه دارد. طبیعی است که مسائل اقتصادی که در زندگی انسان‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است نیز از دید اسلام پنهان نماند. اسلام با وضع مالیات‌های اسلامی همچون خمس و زکات، برای این بُعد زندگی انسان‌ها نیز برنامه‌ریزی کرده است؛ اما دستورهای مالی اسلام به خمس و زکات منحصر نمی‌شود و مسلمان راستین باید در حد توان خود، در راه اعتلای دین اسلام گام بردارند و برای پیشرفت آن هزینه کنند. شاید بتوان گفت تأمین هزینه‌های مسجد،‌ یکی از بهترین راه‌هایی است که مؤمنان با انجام آن، می‌توانند قسمتی از دِین خود را به اسلام ادا ‌کنند. اما این مهم چگونه اتفاق می‌افتد؟ چگونه می‌توان مسلمانان را ترغیب کرد تا با میل و رغبت، قسمتی از هزینه‌های مسجد را به عهده بگیرند؟

آیات و روایات تشویق‌کننده
در این زمینه آیات و روایاتی وجود دارد که مؤمنان را به این امر مهم ترغیب می‌کند. در قرآن درباره ویژگی کسانی که مساجد را آباد می‌کنند، چنین آمده است: « انّما یعمر مساجد الله من امن بالله و الیوم الاخر و اقام الصّلوه و اتی الزّکوه و لم یخش الاّ الله فعسی اولئک ان یکونوا من المهتدین؛ٰ مساجد الهی را تنها کسی آباد می‌کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و نماز را بر پا دارد و زکات را بپردازد و از چیزی جز خدا نترسد، امید است چنین گروهی هدایت یابند».

همچنین پیامبر اکرم در روایتی فرمودند: «کسی که در یکی از مساجد خدای بزرگ چراغی بیفروزد، تا زمانی که نوری از آن چراغ در مسجد می‌تابد، فرشتگان و حاملان عرش خدا، پیوسته برای او استغفار می‌کنند».2 آن حضرت در روایت دیگری فرمودند: «هر کس دوست دارد قبرش تاریک نباشد، مساجد را نورانی کند».3 می‌توان امروزه مصداق این دو روایت را در پرداخت هزینة برق مسجد دانست و شاید بتوان گفت دیگر هزینه‌های مسجد نیز شامل این روایات می‌شوند.

مسجد به منزلة سازمانی مردم‌نهاد
امروزه در تمام دنیا سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) مشغول فعالیت هستند. این سازمان‌ها معمولاً فعالیت‌های خیرخواهانه انجام می‌دهند و هزینه‌های آنها، اغلب توسط اعضا یا افراد نیکوکار تأمین می‌شود. در اسلام سازمانی وجود دارد که تقریباً همانند سازمان‌های مردم‌نهاد است با این تفاوت که کارایی آن به مراتب بیشتر است. مسجد مکانی است که در طول تاریخ همواره فعالیت‌های خیرخواهانه‌ای در آن صورت می‌گرفته است. این فعالیت‌ها نیازمند هزینه است که همان‌طور که هزینة اغلب سازمان‌های مردم‌نهاد، توسط اعضای آن تأمین می‌شود، بسیار شایسته است که هزینه‌های مسجد نیز توسط نمازگزاران تأمین شود. اگر نمازگزاران به کارکردهای مسجد توجه کنند و حتی ثواب آبادی آن را در نظر نگیرند،‌ مطمئناً در پرداخت هزینه‌های آن کوتاهی نخواهند کرد.

مخارج مسجد، مؤونه مؤمنان
‌ در پایان باید گفت که مخارج مسجد باید جزء مؤونه زندگی افراد مؤمن و مسجدی قرار گیرد؛ نه اینکه کمک به مسجد به صورت گسسته و موردی باشد. علاوه بر آیات و روایاتی که بر این امر تأکید می‌کنند که در این نوشته به بعضی از آنها اشاره شد، دلیل عقلی و اجتماعی نیز آن را تأیید می‌کند. امروزه نقش مثبت مسجد در اجتماع بر هیچ‌کس پوشیده نیست. مسجد با کارکرد چند بُعدی خود، موجب کاهش جرایم اجتماعی، افزایش آگاهی عمومی، تقویت همبستگی اجتماعی و ملی و… می‌شود. لذا آثار سازندة تأمین مخارج مسجد، بسیار فراتر از کمک به فقرا یا شرکت در برنامه‌های خیریة دیگر است. متأسفانه گاهی بعضی از افرادی که از نقش مهم مسجد در زمینه‌های مختلف اجتماعی غافل هستند، صرف هزینه در جای دیگر را بر مسجد ترجیح می‌دهند. در حالی که اگر این افراد حتی با دیدی غیرمذهبی به مسجد نگاه کنند و کارکردهای آن را در نظر بگیرند، هیچ‌گاه چنین تصور باطلی نخواهند کرد.

پی‌نوشت ها:
1_(توبه:18.)
2_(صدوق؛ من لایحضره الفقیه؛ ج1، ص169.)
3_(میرزای نوری؛‌ مستدرک‌الوسائل؛ ج3، ص386.)
جعفر مروجی (کارشناس ادبیات فارسی و فعال حوزه رسانه)
منبع: شبستان

رب اجعلنی مقیم الصلوه و من ذریتی ربنا و تقبل دعاء

پروردگارا ! من و فرزندانم را از اقامه کنندگان نماز قرار ده و دعای مرا قبول فرما.
سوره مبارکه ابراهیم ـ آیه شریفه ۴۰

عبارت مشهور" العلم فی الصغر، کالنقش فی الحجر” (دانش در کودکی، مانند نقش پایدار در سنگ است)، امروزه با پیشرفت دانش پزشکی و روان پزشکی و به خصوص با پیدایش روان کاوی توجیه کامل علمی پیدا کرده است.

روان شناسی مدرن، با تداعی از مکتب روان کاوی فروید و نظریات “ژان پیاژه"، “جان باولف” و بسیاری از دانشمندان دیگر، به ما می گوید که مهم ترین دوران زندگی بشر که به وجود آورنده شخصیت نهایی او خواهد بود، دوران کودکی است. بر این اساس هر قدمی که در جهت ایجاد سلامت روانی اطفال برداشته شود، به نوبه خود سبب ایجاد جامعه ای سالم و موفق خواهد شد.
اما بزرگ ترین موهبتی که ممکن است در جهت ایجاد سلامت روانی نصیب یک طفل نورسیده گردد، پای گذاشتن او در خانواده ای مؤمن و نمازگزار است.

تعالیم آیین حیات بخش اسلام که حتی کوچک ترین مسائل بشری را بدون پاسخ نگذاشته است، از همان بدو تولد نوزاد برای او برنامه ها و روش های متعددی دارد که عمل به آنها ضامن سعادت و سلامت همیشگی انسان است.
از جمله در بعد سلامت روانی، آیین اسلام به والدین و به خصوص پدر، مؤکداً حکم کرده است که مثلاً نام نیک بر بچه بگذارند و امروز علمای روان شناسی متفقاً به این نتیجه رسیده اند که چگونه نام یک کودک در شکل گیری شخصیت او تأثیر گذار است و چگونه یک نام بد ممکن است،موجبات تحقیر کودک(مثلاً تمسخر او توسط همسالان) و در نتیجه تزلزل شخصیتش گردد.
در هر صورت کودکی که در خانواده مؤمن و نمازگزار به دنیا می آید و زمزمه حیات بخش اذان و اقامه در گوش راست و چپش نخستین نغمه زندگی او می گردد، کودکی است که گام در مسیری سعادت بخش گذاشته است.
تغذیه کودک تا دو سال به وسیله شیر مادر و بهره مندی کامل او از آغوش پر مهرش که یک موهبت اسلامی است به او ایمنی محیر العقولی در مقابل بخش عظیمی از بیماری های روانی می بخشد، مثلاً احتمال اضطراب یا افسردگی که بر اثر جدایی از مادر به وقوع می پیوندد، بسیار کم می شود. چرا که امروزه روشن شده است اکثر کسانی که به دام مهلک اعتیاد گرفتار می آیند کسانی هستند که در کودکی، از شیر و آغوش مادران شان محروم بوده اند.

همچنین درباره آثار مثبت و متعدد، قانون مؤکد اسلامی مبنی بر آزاد گذاشتن کامل کودکان تا سن ۷ سالگی و پرهیز از تنبیه و محدودیت برای آنها می توان تعمق بسیار نمود.
اما بعد دیگر،تأثیری است که نماز به طور مستقیم بر حالات روانی اطفال دارد و آن بر اثر نماز خواندن خود کودک حاصل می شود.
شروع نماز در سنین کودکی سبب می شود که او این صفت حسنه را به صورت یک عادت معمول و سازنده در جسم و روان خود، ملکه نماید و جزو برنامه های همیشگی زندگی خود، قرار دهد و در نتیجه از همه فواید نماز، در بعد سلامت روانی در آینده برخوردار گردد.
به علاوه با شروع نماز در دوران کودکی، مفاهیمی مثل خدا و مذهب و دستوراتی مثل تعالیم اسلامی، چنان در ذهن پذیرنده و شفاف کودک که هنوز سنگینی و تیرگی گناهان ظرفیت های فکری و مغزی او را آلوده نکرده است، جای می گیرد که امکان شک و تردید در این زمینه در آینده بسیار کاهش می یابد.

این نکته به خصوص باید مورد توجه خانواده هایی قرار گیرد که با وجود آن که خود را مسلمان می دانند اما وقتی که فرزندشان به سن تکلیف می رسد او را به بهانه این که:

“هنوز خیلی کوچک است !” به خواندن نماز تشویق نمی کنند. این مسئله که با کمال تأسف به خصوص در مورد دختر بچه ها که سن تکلیف آنها پایین تر است(۹ سالگی)، شیوع بیشتری دارد، مسبب عوارض مخرب بسیاری در آینده کودک خواهد شد.
در حقیقت پدر و مادرانی که با دلسوزی ساده اندیشانه، فرزند خود را به برپاداری نماز تشویق نمی کنند، خیانت بزرگی از جهت محروم نمودن کودک خویش از این نعمت بزرگ مرتکب می شوند. چرا که به این ترتیب گویی به آلودگی کودک خویش، به انواع گناهان و انحرافات و بدبختی ها و بیماری های جسمی و روانی، رضایت داده اند و او را به خسارت سنگین در دنیا و آخرت محکوم نموده اند.
به همین دلیل است که آیین مقدس اسلام و به خصوص ائمه بزرگوار شیعه(ع) با توصیه های مؤکد، مسلمانان را به آموزش مرحله به مرحله نماز به کودکان فرا خوانده اند و حتی با این که از مجازات ها و تنبیهات بدنی در مورد کودکان، به خصوص قبل از ۷ سالگی، منع نموده اند در مورد ترغیب به نماز گاهی امر به تنبیه کودکان فرموده اند. در این مورد در حدیثی معتبر از حضرت امام صادق(ع) آمده است که فرمودند: چون پسر، سه ساله شود، پدر و مادر به او می گویند که: هفت مرتبه بگو “لا اله الا الله” و چون سه سال و هفت ماه و بیست روز از عمرش بگذرد، به او می گویند که هفت مرتبه بگوید: “محمد رسول الله” ، پس چهار سالش تمام شود به او می گویند که هفت مرتبه بگوید: “صلی الله علی محمد و آله” پس چون پنچ سالش تمام شود او را وا می دارند که خدا را سجده کند.
اما چون شش سالش تمام شود. نماز را به او یاد می دهند و چون هفت سالش تمام شد، وضو را به او یاد می دهند و او را به نماز امر می کنند و چون نه سالش تمام شود وضو و نماز را به خوبی به او می آموزند و از ترک وضو و نمازاو را نهی کنند. پس چون کودک وضو و نماز را یاد گرفت، خداوند پدر و مادرش را خواهد آمرزید.

مفاهیم عمیق این حدیث از جمله این که اقامه نماز پس از اقرار به توحید و نبوت(که اساسی ترین اصول اعتقادی اسلام هستند) قرار گرفته و این که عمل به این حدیث ضامن آمرزش پدر و مادر تلقی شده است، باید به دقت مورد توجه خانواده ها قرار بگیرد.

“برگرفته از کتاب حلیه المتقین”

شعبان ماهی است که همگی ما به تقرب جستن به خدا و جلب محبت اهل بیت علیهم السلام سفارش شده ایم. ماهی است که منسوب به حضرت سید انبیاء (صلى الله علیه وآله) است.

پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرمود: شعبان ماه من است؛ هر که یک روز از ماه مرا روزه بدارد بهشت بر او واجب می شود. اما اکنون ماه شعبان در حال سپری شدن است و رو به اتمام دارد. چه کنیم که از فیوضات این ماه بزرگ بی نصیب نمانیم. امام رضا (ع) ما را در این مورد راهنمایی کرده است.

امام رضا (ع) در سفارشی حکیمانه همگی را سفارش کرده اند که در این ماه بسیار بخوانیم: “اللهم اِن لم یکُن غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه"زیرا خدای تعالی در این ماه به احترام ماه رمضان بسیاری را از آتش جهنم آزاد می سازد.(1).

امام رضا (ع) به نقل از رسول اکرم (ص) می فرمایند: رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ الْأَصَبُّ وَ شَهْرُ شَعْبَانَ تَتَشَعَّبُ فِیهِ الْخَیْرَاتُ وَ فِی أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ تُغَلُّ الْمَرَدَةُ مِنَ الشَّیَاطِینِ وَ یُغْفَرُ فِی کُلِّ لَیْلَةٍ لِسَبْعِینَ أَلْفاً.؛ ماه رجب ماه خداوند است که رحمت الهی در آن ریزش می‌کند و ماه شعبان ماهی است که در آن خیرات منشعب و پراکنده می‌شود و گسترش می‌یابد؛ و در روز اوّل ماه رمضان شیاطین در غل و زنجیر کشیده می‌شوند و در هر شب ماه مبارک رمضان هفتاد هزار نفر از بندگان گناهکار خدا آمرزیده می‌شوند. (2)

اما توصیه ویژه امام رضا علیه السلام در باره برخورداری از نعمات و فیوضات روزهای آخر ماه شعبان به اباصلت هروی است وقتی که در آخرین جمعه ماه شعبان، خدمت حضرت امام رضا(علیه السلام) می‌رود. حضرت ابتدا به او می‌فرمایند: اى اباصلت ماه شعبان بیشترش گذشت و این جمعه آخر آن است، پس آنچه از اعمال خیر که در این ماه در انجام آن کوتاهى کرده‏اى در این چند روزى که باقى مانده است تدارک کن، و بر تو باد به انجام آنچه به حال تو مفید است و ترک آنچه براى تو فایده‏اى ندارد و دعا و استغفار و تلاوت قرآن را افزون کن و از گناهان و نافرمانی‌هایت به‏ سوى خدا بازگرد و توبه کن، تا این ماه خدا به تو رو کرده باشد در حالى که تو با خدایت- عزّوجلّ- اخلاص ورزیده باشى و امانتى بر گردن خود باقى مگذار مگر آنکه آن را ادا کنى و نیز در دلت کینه هیچ مؤمنى نباشد مگر این که آن را از دل بیرون کنى و هیچ گناهى را که مرتکب بوده‏اى وامگذار مگر آنکه آن را رها کرده و از آن دورى گزینى و از خداوند پروا داشته باش و در امور نهان و آشکارت بر او توکّل و اعتماد کن و هر کس بر خدا توکّل کند همانا خداوند او را کافى است، زیرا خداوند کار خود را به انجام می¬ رساند و براى هر چیز اندازه‏اى قرار داده است، و در باقی‏مانده این ماه زیاد این ذکر را بگو: «اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضى من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه». (یعنى: پروردگارا! اگر تاکنون در این ماه ما را نبخشیده‏اى، پس از تو می‌خواهیم که در باقی مانده این ماه ما را ببخشى و بیامرزى). زیرا خداوند تبارک و تعالى در این ماه مردم بسیارى را از آتش آزاد مى‏کند.(3)

پانوشتها:

1. عیون اخبار الرضا، جلد2، صفحه 51

2. وسائل الشیعة،جلد10، صفحه 315

3. عیون اخبار الرضا، جلد2، صفحه 51

عبدالكريم كفاش ؛ پيرمرد كفاشي بود كه وجود نازنين بقيه الله هر هفته به مغازه او مي آمدند
روزي از او سوال كردند كه اگر يك هفته نيايم چه مي كني ؟ عرضه داشت : آقا قطعا دق مي كنم .
آقا فرمودند : اگر غير از اين بود نمي آمدم

داستان 1:بغل كردن امام زمان

روزی امام زمان در مغازه عبدالکریم کفاش نشسته بودن که رو میکنند به عبدالکریم و میگویند:
عبدالکریم کفش های منو ببین نیاز به وصله دارن
عبدالکریم جواب میدن:آقا به روی چشم اما اجازه بدهید اول سفارش های مردم رو تموم کنم بعد به کفش های شما برسم.(البته چون آقا امر نكرده بودند اين جواب را داد)
امام زمان برای بار دوم می فرمایند:عبدالکریم کفش های من نیاز به وصله دارن برام بدوزش.
بازم هم عبدالکریم همان پاسخ را میدهند.
برای بار سوم امام زمان می فرمایند عبدالکریم کفش های منو برام بدوز.
این بار عبدالکریم کفاش از جایش برمیخیزد و به جلوی آقا میره و آقا رو بغل میکنه و محکم فشار میده و میگه آقاجان قربونت برم من که گفتم چشم اما اگه بار دیگه بگین همینجوری که تو بغلم گرفتمت داد میزنم آی مردم بیاین که امام زمان اینجاست.
امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) می فرمایند عبدالکریم اگه اینطوری نبودی هرگز به سراغت نمی اومدیم…

داستان 2 : آقا جان شما كه مستاجر نيستيد

مرحوم سید عبدالکریم کفّاش اجاره نشین بود. روزی صاحب خانه ایشان را جواب کرد.
وی بلافاصله اسباب و اثاثیه خود را از منزل بیرون آورده و در کنار کوچه ای گذارده بود و از این بابت بسیار نگران به نظر می رسید.
در همان حال خدمت امام زمان - ارواحنا فداه - مشرّف می شوند. مرحوم آقا سید عبدالکریم می گوید: حضرت به من فرمودند: صابر باش.
عرض کردم: چَشم! اما مصیبت اجاره نشینی مصیبتی است که شما خانواده گرفتار آن نشده اید. آقا [لبخندي زدند و] فرمودند: برای تو منزل فراهم می شود. چیزی نگذشت که برخی از اهل خیر برای او منزلی خریدند و خیال ایشان از این جهت آسوده گردید.

منبع:کتاب روزنه هایی از عالم غیب / نویسنده:آیت اللَّه سید محسن خرازی