قرآن کریم که مشتمل بر بخشهای مختلف تاریخی، اعتقادی، فقهی و اخلاقی است، در بیان پندهای آموزنده، نوعا از عباراتی بهره گرفته است که جامعیت خاصی داشته و نه تنها یک خلق و خوی زیبا و پسندیده را تجویز می کند بلکه سبک خاصی از زندگی را تبیین می فرماید.

ادبیات قدرتمند قرآنی واجد ریزه کاری هایی است که بدون توجه به آنها و اشراف به فضای فرهنگی ادبیات و اجتماعیات عربی و صد البته بدون تمرکز و دقت بر روی مبانی توحیدی دین مبین اسلام، نمیتوان درک دقیق و کاملی از تصریحات کلام الله داشت.

مجموعه نصیحتهای لقمان حکیم که بخش هایی از آن در قرآن کریم ذکر گردیده، از جمله همان مواردی است که نه تنها یک رفتار شایسته را مدح و تجویز و یا یک رفتار نادرست را تقبیح و نهی می کند، بلکه به نوعی سبک خاصی از زندگی را نمایان می سازد.
اگر نوع سخن گفتن، نوع رابطه با دیگران، نوع دیدن و شنیدن و نشستن و حتی شیوه راه رفتن مورد توجه و تذکر قران کریم قرار می گیرد اما در همان حال ویترینی از یک انسان را نیز نشان می دهد. گویی یکی رفتار عمیق سنجیده که مهر تایید خداوند متعال را به همراه دارد، خود جزئی از یک مجموعه بزرگ است که شخصیت و مرام یک انسان شایسته را نمایندگی می کند و این حقیقت آشکار اما دقیق و ظریفی است که باید در استفاده از منویات الهی مورد توجه قرار داد.

به عنوان نمونه شیوه صحیح راه رفتن در سوره لقمان اینطور تشریح شده است که : واقصد فی مشیک(1) یعنی در راه رفتن ات میانه رو باش!
اقتصاد به معنای میانه روی و اعتدال در هر امری لازم است و اصولا انسان اکثرا در اثر افراط و تفریط هایش متضرر میگردد.
البته هر زیاده روی و هر کم کاری ریشه در یک خصلت و عقیده نا صحیح دارد و اگر کسی در خوردن و خوابیدن زیاده روی میکند حتما اخلاق نا شایسته و بلکه فکر نا درستی در این زمینه ها دارد .در زبان عربی به مجموع کارهای یک انسان که زندگی و حرکت روبه رشد او را نشان میدهد ((مشی)) یا همان روش و سبک زندگی گفته میشود.

روش زندگی انسان، خود تشکیل شده از اجزاء زیادی همچون نوع فکر و اندیشه،میزان معلومات،نوع و میزان فعالیت های اقتصادی ،کمیت و کیفیت عبادت های جمعی و فردی ،میزان و چگونگی ارتباط با دیگران ،کم و کیف بهره مندی از نعمات مادی و بسیاری دیگر از شئونات زندگی می باشد.

بر این اساس کسی یک مشی و روش و سبک زندگی معتدل و میانه روانه دارد که تک تک اجزائ زندگی اش را مورد تحلیل قرار داده و با آموزش صحیح و تمرین و ممارست سعی در متعادل کردن همه آنها داشته باشد تا نتیجتا بتواند اقتصاد و میانه روی در مشی را برای زندگی دنیا و به تبع آثار آن در آخرت به ارمغان بیاورد.

امام صادق علیه السلام در این خصوص می فرماید: “خداوند ایمان را بر جوارح و اعضاى انسان واجب کرده و در میان آنها تقسیم نموده است : از جمله بر پاهاى انسان واجب کرده است که به سوى معصیت و گناه نرود، و در راه رضاى خدا گام بردارد. و لذا قرآن فرموده است : در زمین متکبرانه راه مرو… و نیز فرموده : اعتدال را در راه رفتن رعایت کن"(2)
با این مقدمات کافی است به این نکته مهم توجه کنیم که قرآن کریم از دستورات جزئی خصوصا در اخلاقیات و رفتارهای پسندیده به دنیال نمایش الگویی از یک انسان شایسته و کامل است و اگر نتوان از آن یک دستور و مابقی توصیه و تجویزها و همچنین منع و نفی ها به یک سازمان و یک سبک منسجم توحیدی دست یافت، هنوز به درک حقیقی و کامل مفاهیم قرآنی دست نیافته ایم.
——————————————–
1-سوره لقمان آیه 19
2- تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 58

منبع: سایت تاظهور